Pompeii in 1 dag: wat mag je écht niet missen?

Bezoek je binnenkort Pompeii? Wat moet je er zeker zien? En hoe haal je het meeste uit je bezoek?

Ik weet niet of het nu nog altijd zo is, maar in mijn tijd – wat klink ik oud! – ging het in het tweede middelbaar tijdens de lessen geschiedenis over de Oude Grieken en Romeinen. Ik herinner me nog steeds de woorden van de leerkracht, zij het waarschijnlijk doorheen de tijd wat bijgekleurd, toen ze het had over de uitbarsting van de Vesuvius: “Toen gebeurde iets geweldig. Het was alsof een fee met een magische toverstaf passeerde om Pompeii in een tijdscapsule voor de geschiedenis te bewaren.”

Ik vond en vind het nog altijd een gekke manier om zo een ramp te beschrijven die duizenden mensen het leven heeft gekost. Maar vanuit archeologisch standpunt zouden we inderdaad waarschijnlijk bijlange niet zoveel over het dagelijkse leven van de Romeinse cultuur weten zonder die uitbarsting van de Vesuvius (een magere troost voor de slachtoffers).

Pompeii in de geschiedenis

Op het moment van de uitbarsting was Pompeii een welvarend stadje met zo’n 20.000 inwoners. Toen in augustus 79 geschiedenis geschiedde, trok een regen van puimsteen gevolgd door een verstikkende gaswolk over de stad. De meeste bewoners waren de stad al ontvlucht, maar de naar schatting 2.000 mensen die door omstandigheden waren achtergebleven, maakten geen schijn van kans en stierven door de vallende brokstukken of het gas.

In 2 dagen tijd verdween Pompeii onder een dikke laag van 5 meter en in de vergetelheid, zij het niet volledig. Dankzij de brieven van Plinius de Jongere aan de Romeinse geschiedschrijver Tacitus hebben we een ooggetuigenverslag van de feiten.
Het zou echter opnieuw pas tot de 18de eeuw duren vooraleer begonnen werd aan de (officiële) opgravingen.

De gipsen slachtoffers van Pompeii

Waar Herculaneum bedekt werd door een dikke modderlaag die doorheen de tijd versteende en alles vacuüm insloot, werd Pompeii bedekt door een meer “luchtige” laag van as en puimsteen die niet luchtdicht was. Hierdoor verdween doorheen de tijd al het organische materiaal. Zo ook de mensen. In de puimsteenlaag ontstonden holtes waar hun lichaam ooit zat. In de 19de eeuw werd in deze holtes gips gegoten, als in een gietmal, waardoor de sterfhouding van de vergane lichamen en hun kledij weer zichtbaar werden. In vitrinekasten kan je vandaag de dag enkele kopieën van deze lichamen zien (de originelen zouden liggen in het Nationaal Archeologisch Museum van Napels). Ze geven een indrukwekkende indruk van de laatste momenten van mens en dier tijdens deze apocalyptische ramp, ineengekrampt in de dood. De plaastertechniek wordt overigens nu niet meer toegepast.

Het belang van Pompeii

Op dit ogenblik is er zo’n 50 ha van de 66 ha opgegraven. Hierbij werden niet alleen talrijke kunstschatten gevonden (beelden, mozaïeken, fresco’s) maar ook een schat aan alledaagse voorwerpen en informatie over het dagelijkse leven tijdens het Romeinse keizerrijk van de 1ste eeuw na Christus. Je wandelt over oneffen straten met karrensporen die getuigen van bedrijvigheid. Je kuiert door mooi gerestaureerde tuinen van rijkelijke villa’s waar vroeger enkel de happy few toegang tot hadden. In de thermen hoor ik het gespetter van water, in het amfitheater het wapengekletter van zwaarden. In de villa’s ruik ik de geur van weelderige maaltijden, in de tempels de bedwelmende geur van wierook.

Ik snap dat Pompeii misschien niet voor iedereen dezelfde aantrekkingskracht heeft, en toegegeven, er is wat verbeelding nodig. Maar het is zo’n unieke plek, een uitzonderlijke getuigenis van het leven van 2 millennia geleden.
We komen tijdens ons bezoek een Franse jonge vrouw tegen die elk jaar naar de site terugkeert om telkens opnieuw een nieuw plekje te ontdekken. Ik snap de aantrekkingskracht.

Welke huizen en sites bezoeken in Pompeii? Tips

Je leest het in elke reisgids en ik kan het alleen maar beamen: Pompeii is groot. Té groot misschien, want de crisis laat zich hier sterk voelen. Door een gebrek aan financiële middelen zijn sommige delen in zeer slechte staat en “voor renovatie” volledig afgesloten.

Tijdens ons bezoek was dit het geval met bijna het volledig noordelijke deel van de stad. De natuur en de horden bezoekers hebben te lang vrij spel gekregen, en nu is er te weinig geld om alles te restaureren, al zijn er hier en daar ook effectief wel werken bezig (dank u, Europa!).

Op de (zeer onduidelijke) website kan je lezen welke huizen op het moment van je bezoek open zijn, maar eigenlijk vraag je best op de site zelf (bijvoorbeeld bij een van de concierges die de open huizen “bewaken” om op de kaart die je bij je ticket krijgt aan te duiden welke plekken er open zijn. Zo kan je gerichter je bezoek plannen.

Al kan het ook fijn zijn om letterlijk door de straten te dwalen, zeker bij valavond, wanneer de meeste bezoekers weg zijn en de rust en stilte over de plaats weerkeert.

Deze huizen in Pompeii vond ik alvast de moeite om te bezoeken

• De Villa dei Misteri die eigenlijk een kleine kilometer buiten de stadsmuren ligt, op weg naar Boscoreale. De villa heeft relatief weinig schade opgelopen bij de uitbarsting, en geeft een zeer duidelijk beeld van hoe een luxueuze Romeinse villa er destijds uitzag. Zo zijn bijvoorbeeld het atrium en grote delen van de villa nog steeds overdekt. Er werden ook knappe muurschilderingen gevonden waaronder die van het inwijdingsritueel van een jonge vrouw in (vermoedelijk) de Dionysus-cultus, een mysterieuze religieuze cultus uit de Antieke Oudheid (ook beschreven in De Verborgen Geschiedenis van Donna Tartt). Deze villa is een aanrader.
• En blijft niets speciaal meer veel overeind van de Casa del Fauno (Regio VI), maar het was één van de grootste particuliere villa’s van de stad. Hier werd ook de beroemde mozaïek van Alexander De Grote gevonden. Er ligt een replica op de site; het origineel hangt in het Archeologisch Museum van Napels.
• Nog zo’n bekende mozaïek ligt in de Casa del Poeta Tragico (Regio VI): Cave Canem (“Opgelet voor de hond”).
• In de Terme del Foro (Regio VII), één van verschillende de badencomplexen in de stad, kan je door de verschillende badzalen wandelen.

• Links (of rechts, naargelang van welke richting je komt) van het Forum ligt de Granai del Foro (Regio VII), vroeger waarschijnlijk een groentenmarkt. Nu is het een opslagplaats voor amforen en andere gevonden zaken. Er staan ook enkele kopies gipsbeelden in verschillende vitrinekasten, waaronder die van de “kronkelende hond”.
• Ik blijf dit geweldig vinden. De best gerenoveerde plek is de Lupanare (Regio VII), één van de verschillende bordelen die de stad rijk was. Het is – surprise surprise – één van de grootste trekpleisters van de site; er staat een wachtrij om binnen te kunnen. Je vindt er kopieën van erotische fresco’s (je moet wel érg goed kijken om iets te zien) en graffiti van al dan niet tevreden klanten. De korte stenen bedden zien er allesbehalve comfortabel uit.
• Ook de Terme Stabiane (Regio VII), het oudste thermencomplex van de stad, is goed bewaard, met nog zichtbaar stukwerk in de gewelven.
• De Isistempel of Templo di Iside (Regio VIII) was een van de eerste plekken die bij de opgravingen ontdekt en uitgegraven werd. Helaas is hierbij door onkunde veel verloren gegaan. Toch heeft de plek iets bijzonders, of misschien is dat vooral omdat wij er in de speciale sfeer van valavond op gebotst zijn.
• De Fullonica di Stephanus (Regio I) of het wassalon van Stephanus is het best bewaarde van de 11 wassalons in de stad (het waren propere jongens, die Romeinen!) en er is nog een stenen waskuip.
• Het Casa e Thermopolium di Vetutius Placidus (Regio I) is een van best bewaarde van de 89 thermpolia of kleine fast food-restaurants die Pompeii rijk was. Je ziet nog duidelijk de toonbank en de verschillende terra cotta-potten waarin de etenswaren bewaard werden.
• Het Casa di Octavius Quartio (Regio II) heeft nog verschillende fresco’s en vooral een prachtig gerestaureerde tuin.
• Het Praedia di Giulia Felice (Regio II) is een enorm groot huis, opnieuw met knappe tuin die uitgeeft op de Via di Castricio, een idyllische aardeweg met hoge bomen.
• In het vrij intacte Anfiteatro werden vroeger gladiatorenspelen gehouden. 12.000 liefhebbers van goor, bloed en geweld konden het spektakel bijwonen.
• Naast het amfitheater staat het Palestra Grande, het oude gymnasium. Er waren vermoedelijk jongeren aan het sporten net voor de uitbarsting; er werden verschillende lichamen aan de uitgang gevonden van jongens die wanhopig probeerden te ontsnappen. Je kan er ook enkele verkoolde restanten van etenswaren uit Herculaneum zien.

Is Pompeii écht zo de moeite?

Ja! Er wordt vaak een vergelijking gemaakt met Herculaneum, maar voor mij zijn beide sites op elk hun eigen manier de moeite waard. Waar in Herculaneum in het algemeen de overblijfselen in betere staat zijn, is Pompeii vooral indrukwekkend door zijn/haar grootte. Wij waren er bijna een volledige dag, en nog heb ik het gevoel dat we bijlange niet alles gezien hebben, los van het feit dat er veel was afgesloten.

Begeleide uitstappen en excursies naar Pompeii

Praktische tips voor een bezoek aan Pompeii

• Pompeii is erg gemakkelijk te bereiken met het openbaar vervoer. Wij hebben de Circumvesuviana-metro genomen vanuit Sorrento (ongeveer 30 minuten), maar je geraakt er ook vanuit de andere richting (Napels). De verbinding is rechtstreeks en goedkoop, en eigenlijk is dit de beste manier om de site te bereiken. Uurregelingen kan je hier checken. Stap uit in het station ‘Pompeii Scavi’ en je bent bijna meteen aan de ingang.
• Wil je snel en effectief te werk gaan, vraag dan aan de ingang of aan een conciërge om op een plan aan te duiden welke villa’s en sites open zijn.
• Doe platte schoenen – of nog beter: wandelschoenen – aan! De kasseien zijn ongelijk en niet gemakkelijk te bewandelen.
• Diezelfde kasseien maken een bezoek met de kinderwagen of rolstoel bijna onmogelijk.
• Voorzie een lunch. Er is een cafetaria midden in de ruïnes, achter het forum (I kid you not!), en op zich is het eten nog wel ok, maar uiteindelijk blijft het een toeristenval.
• Je kan de stad op jezelf bezoeken (best dan wel met een reisgids), of met een audio-gids die je aan de ingang kan huren, of per gids. Let er wel op dat je meegaat met een officiële gids (15 euro/2 uur). Wij wilden aanvankelijk met een gids meegaan, maar door omstandigheden is dat niet gelukt, dus kozen we voor de audiogids (6 euro). Omdat de uitleg en nummering zo verwarrend en moeilijk te volgen was, was de meerwaarde beperkt. Niet echt een aanrader dus. Ga voor een “echte gids” of voorzie in een goede reisgids als compagnon de route.
• Neem de tijd om het allemaal in je op te nemen. Wij zijn kunnen blijven tot het vallen van de avond en dat vond ik zeer bijzonder. Het meeste volk is weg, de rust keert terug, de koele avond geeft haar geuren vrij en het wordt langzaam maar zeker donker. Zalig!
• De toegangsprijs bedraagt 11 euro. Bezoek je de komende 3 dagen ook nog Herculaneum, Oplontis, Stabiae of Boscoreale dan koop je best een combi-ticket voor 20 euro.
• Website
• Deze blogpost maakt deel uit van een rondreis van 9 dagen doorheen de ruime regio rond Napels. Lees hier mijn uitgestippelde reisroute.

Meer lectuur over Pompeii

Pin dit bericht voor later

Film: de laatste dagen van Pompeii in beeld

In deze blogpost zitten affiliate links verwerkt. Koop je iets via die links, dan krijg ik op het bedrag een kleine commissie. Dit heeft geen enkele invloed op de prijs voor jou als koper, maar steunt mij wat bij het onderhoud van de site :-). Dank je wel!